Gelul in de ruimte

De ontdekking van de eeuw. Nu al. Zwaartekrachtsgolven. Honderd jaar na de voorspelling door Einstein zijn voor het eerst zwaartekrachtsgolven gedetecteerd. Een vorm van straling waarvan we op zich echt wel wisten dat deze bestond (er waren al zat indirecte aanwijzingen), maar die nog nooit direct was waargenomen. Nu wel. Straling van een heel andere aard dan we gewend waren. Geen vorm van electromagnetische straling, geen deeltjes die door het heelal razen, maar rimpelingen in de ruimte-tijd die het gevolg zijn van de (behoorlijk rappe) beweging van (behoorlijk zware) objecten.

Fundamentele natuurkunde, dat is het. Een nieuw venster op het heelal wordt het genoemd, maar voordat we zo ver zijn dat we ook maar iets van een plaatje kunnen maken met dergelijke straling zijn we nog wel even verder. Ik wil hier even een paar zaken rechtzetten. Net zoals met elk groot item in de wetenschapsjournalistiek wordt ook hier soms een analogie te ver doorgedreven.

Dat nieuwe venster op het heelal, laten we daar eens mee beginnen. Dat is zo. Maar zie dat niet als een gordijn wat plots voor een raam wordt weggetrokken, waarna we via een ander venster net zo veel van de wereld kunnen zien als door de andere ramen. Wat je door dit raam ziet is nog ietwat onscherp, en uit welke richting het komt is ook nog niet zo makkelijk vast te stellen. Daarnaast is het een nieuwe vorm van straling die gedetecteerd wordt op redelijk conventionele wijze (wat daadwerkelijk gemeten wordt is een afstandsverandering tussen twee punten in de detector, door middel van lasers). Er wordt niet geluisterd, en je kunt ook helemaal niks horen. Geluid bestond al, en dat komt niet van buiten de aardse dampkring. Dit is net zo goed niet horen, als dat de Hubble Ruimteltelescoop niet ruikt en dat je ov-chip niet wordt bekeken door een NS-poortje.

We hoeven ontdekkingen zoals deze naar mijn bescheiden mening niet op te blazen. Mensen die het belang al inzien hebben dat niet nodig (bovendien blijken ze zich eraan te kunnen storen). Mensen die het belang van een dergelijke ontdekking niet inzien, die veranderen heus niet na het horen van een bekende term ineens in zwaartekrachtsgolf-apostelen. Dat hoeft ook helemaal niet. Outreach en voorlichting over wetenschappelijke nieuwtjes hoeft wel. Opleuken, dat vind ik echter overbodig. Ik denk dat we meer baat hebben bij een realistische weergave van de doorbraak, zodat de criticus misschien wel inziet wat we aan deze besteding van belastinggeld hebben (in tegenstelling tot een wetenschapsjournalist op de nationale radio), en iedereen de natuurkunde serieus blijft nemen.

De ontdekking van de eeuw … dat is het wel.