Een held is een idioot.
Het is woensdagmiddag en ik ben bijna thuis. Nog twee stations voor ik de trein uit kan. Ineens hoor ik geschreeuw. Iemand rent volle bak door het gangpad. Nóg een keer geschreeuw vanuit de verte. Er komt nog iemand aan. Ik duik opzij en probeer een glimp van hem op te vangen. Fucking idioot dat ie is. Wie? Arnold Schwarzenegger.
Arnold Schwarzenegger ja. Kneitersterk van buiten. Maar wat niet veel mensen weten, ook van binnen; ik heb hier maar weinig woorden om uit te leggen waarom, maar ik ga het proberen. Ik begin met een spannend en écht gebeurd verhaal. (Was dit hiervoor niet echt dan? Nee ook echt! Was heel raar!)
Ik zit op de fiets in Amsterdam. Een auto komt mij tegemoet gereden. Ineens draait hij zijn stuur wat en steekt hij de weghelft over. De auto komt nu in een schuine hoek recht op me afgereden. Ergens van binnen schrik ik zacht maar fiets rustig door. De auto komt nog dichterbij. Ik rij door. Ineens draait de auto nog meer mijn kant op en maakt hij een hoek van zo’n 90 graden haaks op het stukje waar ik langsfiets. Toch gebeurt er niks. De auto heeft vaart verminderd en ik fiets rustig door. Ik kijk om en inderdaad, de auto wil keren.
Als een auto op je af komt gereden, schrik je, maar toch duik je niet weg. Waarom niet? Precies. Omdat er toch niks gebeurt. Maar wat als er wel iets zou zijn gebeurd? Wat als ineens een auto op een menigte begint in te rijden en jij staat als eerste in de baan van de auto? Net op het moment dat zo’n situatie zich dreigt te gaan voordoen, lijkt het alsof je heel veel sociale durf moet hebben om weg te springen. Omdat de situatie om je heen nog normaal is en logisch is. En zoiets gebeurt toch nooit? Dus op het moment dat jij wegspringt, ben JIJ eigenlijk de eerste die de situatie voor je omstanders ineens onlogisch maakt.
Raar is dat. Ons gedrag zit zó muurvast, dat zelfs bij acties die daarnaar vragen (gevaar) onlogisch wordt gehandeld (niet wegduiken). Onlogisch althans voor die actie, maar logisch voor de normale logica. Mentale gedragspatronen winnen het dan ook meestal op zulke momenten van het fysieke instinct. Cultuur domineert dan boven natuur. Het kost ons heel veel, noem eens wat, sociale energie, om een andere invulling te geven aan het geheel. Om de status quo te doorbreken. Wij zijn allemaal gedetermineerd door de definitie van de situatie. Een definitie die wij met zijn allen maken, delen en in stand houden. Een definitie waar we ons aan onderwerpen, want een definitie die voor een enorm deel ons gedrag bepaalt.
Even een ander voorbeeld; want dit haakt precies in op wat mis ging bij de eerste bankovervallers. Doordat deze eerste pioniers in het vak zich niet bewust waren van het belang van een gedeelde definitie van de situatie, waren de resultaten nogal suboptimaal. Zij maakten het personeel en omstanders niet duidelijk genoeg dát het ging om een overval. Het gevolg was dat de slachtoffers ook niet coöperatief handelden. Zij begrepen niet of veel te traag wat nu eigenlijk het geval was. En dat was in het nadeel van de bankovervallers. Dat ging een stuk beter toen ze bij een tweede poging veel meer gebruik maakten van symboliek en expliciete communicatie. Vermomd stormden ze naar binnen, met wapens in de lucht, roepend: ‘Dit is een overval’. En inderdaad, mensen waren meteen in paniek en daarmee gehoorzaam, want er was meteen een collectief gedeelde definitie van de situatie. Zo moet dat dus. Doe er je voordeel mee.
Deze voorbeelden geven het belang aan van de definitie van de situatie en wat er voor nodig is om deze te keren. Expliciet communiceren kan de situatie doorbreken. Maar dan nog, je hebt ballen nodig om als individu een knik te maken in de gedeelde definitie van de situatie. Je wordt namelijk in eerste instantie voor gek aangezien als je de situatie anders inschat dan het voor lief genomen, dan het gangbare. En vaak blijkt er zo achteraf niets aan de hand.
De meesten van ons zijn dan ook zo slap als een nat washandje. Arnold Schwarzenegger niet. Arnold rent gewoon achter een boef aan. Zelfs in een volle trein. Arnold Schwarzenegger, fucking keizer, hij heeft gewoon alles. Niet alleen gespierd van buiten, ook van binnen.
1 reactie
[…] één kam scheren, want natuurlijk geldt dit niet voor iedereen. Zo is namelijk onze actieheld Arnold Schwarzenegger hier een uitzondering op. Arnold heeft aan impression management een broertje dood […]