Arcade Fire is een alternative/indie band die internationaal bekend is, vele prijzen en prijsnominaties op hun naam heeft en bovendien sociaal-politiek actief is. Op een artistiek niveau is hun werk door sommigen aangeduid als één van de bands die geschaard kunnen worden onder de ‘New Sincerity‘ beweging. Deze beweging, die bijvoorbeeld door David Foster Wallace (DFW) bekendheid heeft gekregen, wordt gekenmerkt (aldus Wallace en anderen) door een bepaalde afstandelijkheid van postmoderne ironie en een nieuwe oprechtheid, serieusheid en engagement die vaak ver te zoeken is bij de postmodernen. De postmodernen zijn hier schrijvers (met name in de literatuur en filosofie) die vaak sceptisch zijn als het gaat om de link tussen onze taal en de wereld waar deze taal naar verwijst.

Hier komt het idee van een ‘sociaal construct’ vandaan, het idee dat bijvoorbeeld onze wetenschap primair een sociaal-cultureel ‘construct’ is en pas secundair (of helemaal niet) de wereld objectief beschrijft. Het probleem van deze stroming is dat het logischerwijs leidt tot een een taal die zichzelf niet meer serieus neemt, en hierdoor ironisch en zelfbewust wordt. Want als we niet meer de objectieve wereld beschrijven zijn we dus eigenlijk de taal zélf aan het beschrijven met onze taal en hoe we zelf als mensen in elkaar zitten. Oftewel, de sterke neiging van het postmodernisme om zich op de taal zelf te richten, taalspellen te spelen, ironisch te zijn en wantrouwend te zijn tegenover objectieve kennis van een objectieve wereld, leidt tot een verlies van een serieus engagement met die wereld en verlies van oprecht gebruik van de taal om menselijke emoties of ervaringen te bespreken. Uitersten van deze postmoderne literatuur zijn bijvoorbeeld het werk van William Burroughs of Robert Coover, waarin de grenzen tussen alledaagse dualiteiten zoals het zelf en anderen, realiteit of fantasie en betekenis en onzin zo radicaal worden bevraagd dat er geen coherentie of engagement met de wereld meer mogelijk is.

New Sincerity breekt expliciet met deze traditie door postmoderne ironie, taal-gerichtheid, en excessieve zelfreflectie achter zich te laten en zich oprecht richten op de wereld en de menselijke conditie met een welgemeende serieusheid benaderen. Om te illustreren dat Arcade Fire geschaard kan worden bij de New Sincerity beweging en om de diepte in hun muziek aan te geven, wil ik een (mogelijke) interpretatie geven van een aantal kernzinnen uit ‘My Body is a Cage’ (de volledige tekst is hier beschikbaar).

“My body is a cage that keeps me/ From dancing with the one I love/ But my mind holds the key”

Dit idee vormt de kern van het lied, de dichter voelt zich opgesloten in haar of zijn lichaam en voelt dat dit de verwevenheid met de geliefde in de weg staat. Hierin herkennen we het zeer platonische idee (zoals het bijvoorbeeld in de Phaedrus uiteen wordt gezet) dat de ziel enkel opgesloten zit in het lichaam maar dat het in de liefde uiteindelijk meer om de (eeuwige) ziel gaat en om de verbinding tussen zielen en niet primair tussen lichamen. Dit thema is een illustratie van ‘New Sincerity’ omdat het een oprecht gevoel uitdrukt, een bepaalde sentimentaliteit en gemeende emotionaliteit, en daarom afscheid neemt van ‘self-consciousness and fatique‘ en andere elementen (zoals ironie) van de postmodernen.

“I’m standing on a stage/ Of fear and self-doubt/ It’s a hollow play/ But they’ll clap anyway”

Opnieuw zit er een oprecht thema in deze zin, een manier op uitdrukking te geven aan een fundamentele menselijke ervaring.  Ook is het een verwijzing naar eerdere rockbands die zongen over het spelen in een toneelspel om een show op te voeren voor de mensen om hen heen. Denk hierbij aan Pink Floyd of Queen die beiden een nummer hebben dat ‘The show must go on’ heet. Het centrale idee in dit existentialistische thema is dat we bepaalde rollen spelen in het dagelijks leven, bijvoorbeeld dat van een vrouw of man, werknemer of werkgever, ouder, kind, broer of vriend. We doen dit voor de mensen om ons heen maar diep van binnen leeft het besef dat we niet samenvallen met onze rollen maar uiteindelijk vrij (moeten) zijn. Dit is vergelijkbaar met het spelen in een toneelspel waarbij acteurs letterlijk rollen moeten spelen terwijl ze hun ware zelf moeten onderdrukken. Zo moeten wij allen in het dagelijkse leven onze vrijheid (onze subjectiviteit) opgeven om de rollen te spelen die ons worden opgelegd in de samenleving. Opnieuw valt het op dat deze zin gelezen kan worden als een oprecht en diep doorvoelde exploratie van de menselijke conditie die volgens DFW de New Sincerity beweging kenmerkt. Voor de lezers die gewend zijn aan ironische of zelfs absurdistische stijlen van de postmodernen voelt dit inderdaad (zoals DFW al voorspelde) als te goedgelovig, banaal of te melodramatisch.

“I’m living in an age/ That calls darkness light”

Alhoewel dit een korte zin is uit het lied en zeer abstract, lijkt dit op een symbool voor de sociaal-politieke engagement van de band. De evolutie van de band is gekenmerkt door consistent cultuur-kritisch te zijn. Zij het kritiek op georganiseerde religie, kritiek op consumentisme in het album ‘Everything Now’, of kritiek op de volgzame massa’s in ‘Modern Man’, er is constant een sociale engagement in hun muziek. Het is ook een dergelijke cultuur-kritische attitude in de muziek van Arcade Fire die ze misschien wel het meest doen denken aan de New Sincerity beweging. Niet alleen kan er veel betekenis worden gehaald uit de muziek van de band, ook spreekt de band zich uit tegen de tijdgeest. Het is precies deze serieusheid, oprechtheid en engagement die zo verfrissend zijn na de jaren van het cynische en ironische postmodernisme.

“Set my spirit free/ Set my body free”

Als een conclusie wil ik nader ingaan op de laatste zinnen van het lied die op het eerste gezicht niet opvallend lijkt. We moeten ons beseffen dat de dichter van het lied tot nu toe de nadruk gelegd heeft op het innerlijke van de mens, zowel in het beschrijven van de liefde als in het existentialistische thema van het rollenspel. Echter wordt in dit laatste gedeelte ook uitgeroepen voor een bevrijding van het lichaam en klinkt het alsof de sterke dualiteit tussen geest en lichaam losgelaten wordt. Een meest voor de hand liggende verklaring lijkt me dat de dichter beseft (zoals de meeste wetenschappers en denkers vandaag de dag doen) dat deze strikte dualiteit problematisch is geworden in het licht van voortschrijdend inzicht in de menselijke conditie. Voor de dichter moet dit een tragisch besef zijn omdat hij of zij zich geïnspireerd voelt door oude ideeën over de liefde en het menselijk bestaan die leunden op deze dualiteit. In mijn optiek laat dit zien dat de dichter in dit lied niet naïef een ‘New Sincerity’ wil inluiden maar beseft dat er (vooral na het postmodernisme) veel dualiteiten in het menselijk bestaan niet meer onschuldig kunnen worden geaccepteerd. Voor Arcade Fire is een nieuwe oprechtheid dus niet naïef maar probeert het toch te breken met de postmoderne traditie door opnieuw engagement, oprechtheid en serieusheid te tonen. Hopelijk kan het een verdere uitbreiding van de ‘New Sincerity’ beweging teweeg brengen.