Creativiteit op school
Op de basisschool ligt een groot gedeelte van het curriculum vast. Er wordt steevast een uur per dag gerekend. Ook spelling en taal hebben een vaste plek, met doorlopende leerlijnen die allemaal aan bod dienen te komen. Er zijn echter ook vakken die ondersneeuwen, meestal de ‘creatieve vakken’. Tekenen, handvaardigheid, muziek, drama. Hoe komt dat? Ik denk dat hier twee oorzaken aan ten grondslag liggen: het talent en de voorkeur van de leerkracht én – hoofdzakelijk – de nadruk op prestaties.
Talent en voorkeur leerkrachten
Persoonlijk houd ik van muziek. Dat komt onder andere omdat ik er in zekere zin talent voor heb. Ik gebruik mijn gitaar regelmatig in de klas bij het aanleren van liedjes. Ook teken ik graag. Maar handvaardigheid, daaraan heb ik echt een broertje dood. Het knutselen zélf gaat nog wel, maar de spullen die je moet verzamelen, verdelen en na afloop weer moet opruimen: verschrikkelijk! Textiele werkvormen zijn de hel voor mij. Door deze persoonlijke voorkeur voor het ene, valt het andere vak buiten de boot. Dit is bij mijn collega’s niet anders, al is meestal muziek of drama daar het achtergestelde kindje.
Presteren
Onze schooldag zit vol. Buiten de hierboven genoemde vakken zijn er nog wereldoriëntatie, verkeer, begrijpend lezen, burgerschap. Er moet gescoord worden, want dit zijn de vakken die er echt toe doen. Deze vakken bepalen je vervolgniveau. Niet tekenen, muziek of drama. Hartstikke leuk allemaal, maar er moet potdomme ook serieus geleerd worden. Zijn de creatieve vakken dan niet serieus? Zeker wel, alleen niet per se op een meetbare manier. Op het rapport staat wel een beoordeling van tekenen, maar dan wordt er vooral gekeken of de leerling zich aan de opdracht heeft gehouden, hij op tijd af is en alles binnen de lijntjes valt. Door de overdaad aan meetbare vakken die doorgaans een hoger aanzien genieten dan de creatieve vakken, zijn de laatstgenoemde de eerste die opgeschoven dan wel overgeslagen worden in het gemiddelde weekrooster.
‘Is het zo goed?’
Deze vraag stellen kinderen mij vaak als ze denken dat ze hun tekening of knutselwerkje af hebben. Waarom stellen ze mij een vraag over hun zelf bedachte creatie? Ik denk dat dit vooral te maken heeft met een grote onzekerheid: hoe ervaart de leerkracht – de keurmeester met zijn rode pen – mijn werk, mijn schepping? Er is geen perfecte, foutloze uitvoering van een creatieve opdracht. Het kan alle kanten op. Sterker nog: het zou eigenlijk alle kanten op moeten gaan. Hoe vaak zie je echter niet een muur vol kopietjes van het voorbeeld? Jammer! Het is een feit dat we te weinig tijd nemen om het creatieve in kinderen los te maken, de nadruk ligt nog veel te veel op het in de pas lopen. En scoren. Terwijl het aanspreken van de creativiteit in leerlingen ze écht verder brengt. Dan kunnen ze namelijk iets van hun leven maken, in plaats van het netjes in te kleuren. Geef leerkrachten meer ruimte om dit te bereiken, in plaats van alles dicht te timmeren ten bate van de cijfertjes!