Dat gaat erin als zoete koek
Laat mij je meenemen terug in de tijd, naar de oorsprong van ontbijtkoek. In het dagdagelijkse, waar sommige mensen niet bij stil staan, kan ik de beweging ontdekken die de hele levensmiddelenevolutie doormaakt. En als je dat kan zien, kun je als technoloog een keuze maken die slimmer is dan de markt, die minder vluchtig is en meer in lijn met waar voeding naar mijn mening omdraait: een smaakbeleving. En als consument kun je bewuster kiezen, en wellicht ook wel: bewuster genieten.
Iets opeten is namelijk het meest intieme wat een mens kan doen, en ontbijtkoek gaat er bij sommige hap snap in, haast onbewust. Nemen we dit als zoete koek?
Ontbijtkoek was peperduur
Er is iets merkwaardigs met goedjes als ontbijtkoek, wat gemeengoed is geworden. Iets normaal is geworden langzaam in de tijd. En ooit toch echt is begonnen als een exclusieve lekkernij, onder de naam ‘peperkoek’.
Peper was een dure specerij en dus was peperkoek dat ook. Het was een cadeau dat werd aangeboden in hoge kringen. Als ik de site van Gastropedia bekijk, ONTBIJTKOEK – PEPERKOEK • Gastropedia, zie ik dat de ontdekkingsreizen in de 15e en 16e eeuw ervoor zorgden dat andere en nieuwe specerijen naar Europa werden gebracht en aan de peperkoek werden toegevoegd. Het bleef een luxe product en zeer beperkt tot een kleine geprivilegieerde groep.
Ik stel me voor, dat peperkoek met een prachtig ontvangst, met een mooie rode strik en een diepe buiging op een presenteerblaadje werd overhandigd. En opgegeten met ogen dicht, diep genietend van de volle krachtige smaak. Hoe anders werd het met de opkomst van de industrie, en de grote mensenmassa die gevoed moesten worden.
Ontbijtkoek was op elk moment en lekker zoet
Peperkoek evolueerde flink door! Er kwamen fabrieken en daardoor werd peperkoek in grote aantallen beschikbaar voor iedereen. Het werd gegeten als ontbijtproduct (ontbijtkoek) en als tussendoortje. De koek werd populair. ´Feestelijk smullen´ zei men in de jaren 60. En voor elke gelegenheid gaat ontbijtkoek er in, op elk moment van de dag. Als broodbeleg, jawel zelfs ook ´óp de boterham´ of bij koffie en thee.
En zo lekker als een gebakje, met veel honing!
Hoe is het mogelijk! Dat een dure koek wat ooit werd aangeboden als luxe zo in waarde is gedaald naar ja, een allemans koek. En dat de nadruk werd gelegd op suiker. Op zoet. Alles zoet en zoet, en op verkoop gericht. De kruidigheid en de dure peper werd minder toegevoegd, en al helemaal niet meer met enige nadruk gebracht.
Ik stel me nu voor, dat ontbijtkoek onderweg in een paar happen wordt weggegeten. Even snel ´on the go.´ Of dat de ontbijtkoek nog een laag dikke chocopasta krijgt. Of dat de ontbijtkoek op een boterham ook de smaak van het echte brood wegmoffelt, zodat haast niemand meer bewust de smaak van peperkoek kon ervaren. Een hap zoetigheid. Een hap goedkoop. En een hap dichterbij problemen op de langere termijn…
Ontbijtkoek is té zoet
En nu zien we de problemen. Het kijkt ons aan in de spiegel. We zijn kritischer. We vinden ontbijtkoek wel heel heel zoet. Zo´n 40% van ontbijtkoek is suiker! Zoiets roepen nu de tijdschriften als Santé of de voedingsbond. Wees kritisch op de hoeveelheid suiker die in dit soort tussendoortjes zitten! Eet het liever niet! Kijk bijvoorbeeld hoe dat wordt gebracht op https://www.sante.nl/gezondheid/hoeveel-suiker-zit-er-nu-echt-in-ontbijtkoek/
Ontbijtkoek is slecht. Ontbijtkoek is te zoet. Geen wonder dat de populariteit afneemt.
En nu ziet de grootste fabriek en producent in Nederland, Peijnenburg, steeds die dalende verkopen. Het is niet wenselijk meer om zoete lekkernijen te verkopen op het gebruik van suiker. Er is gekozen voor een nieuwe strategie, meer volkoren en minder suiker: Peijnenburg kondigt grote herlancering aan: Da’s betere koek! – Peijnenburg
En zo volgen we via ontbijtkoek de trend die veel levensmiddelen hebben gevolgd. Je ziet dat we steeds een andere lens gebruiken waar de wereld door wordt bekeken, sociaal-maatschappelijk gezien. Bij een klein product, haast een willekeurig product, is de tijdslijn zichtbaar. We hoeven geen visionair te zijn, om te bedenken hoe dat strategisch uit zal kunnen pakken. En de oplossing lijkt soms ook gewoon een beetje te liggen in het verleden.
Is zoet nog wel lekker?
Wij mensen hebben een aangeboren voorkeur voor zoet, en vinden producten met veel suiker heel lekker. Zie je hoe gewoon het is geworden? Nu kennen we ontbijtkoek als tussendoortje, en zien aan de benaming dat het als ontbijt product gezien kan worden. Net zoiets als een boterham? En we leren langzaam dat we op moeten gaan letten met suikers, en dat we onze supermarktproducten kritisch moeten bekijken. We zijn niet meer trots op onze fabrieken, maar zien vooral gepruts en ongezonde rommel die we niet meer kunnen vertrouwen. En dan zal de oplossing niet liggen in de vermindering van suikers en ophogen van volkorenmeel, want dat is alleen maar meer gepruts, geknoei aan de oorspronkelijke en pure ingrediënten van… peperkoek.
Jawel!
Peperkoek!
We gaan terug en stoppen deze idioterie van verbetering en goedkoop verkopen. En nu activeer ik door een aantal zinnen die beginnen met ´laten we´, als een woordspeling die speels lijkt maar een diepere boodschap hoopt door te laten klinken. Want ´laten we´, als in:
Laten we ´peper´ terugkeren in de benaming van de koek. Laten we ´peperkoek´ doen smaken naar peper, naar specerijen als kaneel, of muskaat. Laten we peperkoek mooi verpakken als cadeau.
Laten we peperkoek zijn historie eren, en verkoop dát als ‘krachtige’ koek.