Het is toch een mooi beeld, die rij trekkers op de donkere snelweg. Het heeft iets heroïsch, grote machines die uit hun natuurlijke omgeving trekken omdat ze daartoe genoodzaakt zijn. De boeren zijn boos. In snel neergekalkte letters staat het op borden die de trekkers meedragen. Maar boeren, doe in die boosheid toch geen domme dingen!

Ik heb altijd een fascinatie gehad voor het boerenbedrijf. Mijn opa heeft zijn hele jeugd op het land gewerkt, om via de avondschool op te klimmen tot directeur van een bedrijf voor landbouwmachines. Zoals zoveel Nederlandse families is ook de onze dus gebouwd op agrarische grondvesten. Dat zorgt voor een automatische sympathie richting boeren. En die boeren hebben het niet makkelijk. De extreem lage voedselprijzen dwingt zowel akkerbouwers als veeboeren tot steeds meer industrialisering, waarin schaalvergroting telkens de oplossing lijkt. Dit levert onhoudbare situaties op. De boerenbedrijven worden te groot om te besturen, te kostbaar om over te dragen of zelfs zonder subsidies te runnen, en te vervuilend om hun positie in de natuur te handhaven.

En nu! Een overheid die deze trend alleen maar stimuleert voert ineens radicale beleidswijzigingen door op basis van de gerechtelijke uitspraak over stikstofuitstoot. En door schaalvergroting zijn de boeren een van de belangrijkste bronnen van stikstofuitstoot geworden. Een logische gevolgtrekking is dus om die boerenbedrijven drastisch aan te pakken. Maar daarmee komen de boeren in een onmogelijke tang. Ze kunnen niet én aan die waanzinnige markteisen voldoen, én aan de steeds strengere milieunormen. Daarom sta ik vierkant achter het boerenprotest. Er moet wat gebeuren!

Maar! Beste boeren, doe nu alsjeblieft geen domme dingen om die nobele zaak in het honderd te laten lopen. Want de beweringen die vanochtend in het nieuws voorbijkwamen, komen daar akelig dichtbij in de buurt:

‘Hij heeft geen vertrouwen in de metingen van het RIVM. Bouwer ziet de gevolgen van stikstof voor de natuur niet. “De hei waar ik langs rij is nog mooi paars en het bos is nog steeds groen en ik rij er elke dag doorheen.’

Dit doet mij akelig denken aan de tweets van Donald Trump wanneer het over klimaatverandering gaat. ‘Kijk eens naar buiten sukkels, zien jullie hoe lekker koud het is? We kunnen nog wel wat van die goede ouwe klimaatverandering gebruiken!’ Dit is een antiwetenschappelijke houding die op niets anders dan gevoelsredeneringen gebaseerd is. Alsof iemand die net in het ziekenhuis te horen heeft gekregen dat hij kanker heeft zegt: ‘dat is niet waar hoor, want ik voel me nog prima!’ Schaal is een moeilijk begrip voor mensen, zowel qua tijd als qua omvang. Maar omdat je geen directe gevolgen ziet betekent het niet dat iets niet waar is! Wetenschap is geen mening die je aan de kant kunt schuiven met een observatie van een bloeiende heide.

De regering heeft hier een verantwoordelijkheid, maar de boeren én de mensen in de stad ook. Het industriële systeem waar we samen in beland zijn moet op de kop. Eerlijke prijzen voor boeren, zodat zij op een duurzame manier kunnen boeren. Als we daar allemaal voor opstaan kunnen we het misschien nog waarmaken ook.