De Chinese Kamer
De Britse wetenschapper Alan Turing is niet alleen bekend van het kraken van de enigmacode, hij is ook de vader van de informatica én de bedenker van de turingtest uit 1936. Die test gaat als volgt: als een computer erin slaagt om een proefpersoon voor de gek te houden door hem te laten geloven dat hij niet met een computer, maar met een mens communiceert, dan is de computer geslaagd en heeft de computer het bewustzijn van de mens geëvenaard. Want: als het waggelt als een eend, als het kwaakt als een eend, en als het lijkt op een eend, waarom zouden we het dan geen eend noemen?
De Amerikaanse filosoof John Searle bedacht een nieuw gedachte-experiment: de Chinese Kamer. Hij wilde laten zien dat als een computer slaagt voor de turingtest dit nog geenszins betekent dat de computer ook daadwerkelijk bewustzijn heeft geëvenaard.
Hoe ziet de Chinese Kamer eruit? Een persoon die de Chinese taal niet begrijpt neemt plaats in een kamertje. Met behulp van een uitgebreid regelboek beantwoordt hij schriftelijk de in het Chinees geschreven vragen die door een luikje binnenkomen. Wanneer degene die met de persoon in de kamer communiceert meent dat hij met iemand te maken heeft die de Chinese taal machtig is, is de persoon in de kamer geslaagd.
Searle stelde dat, ook al zou de persoon in de kamer slagen voor de test, hij nog steeds niets begrijpt van de Chinese taal. Hij zou slechts voor hem betekenisloze handelingen uitvoeren. Een computer die voor de turingtest slaagt, begrijpt dus niet per se de taal waarin hij communiceert, hij voert slechts voor hem betekenisloze handelingen uit. Net als de man in de Chinese Kamer.
De bekende Amerikaanse denker en uitvinder Ray Kurzweil stelt dat Searle een fout maakt. Je moet de persoon in de kamer niet met de computer vergelijken, maar met de centrale processor in de computer. Die begrijpt inderdaad niets van de taal. Maar de computer zelf wellicht wel, net zoals onze neuronen niets begrijpen, begrijpen wij als bewust mens wel degelijk wat we doen. De Chinese Kamer in zijn geheel (persoon plus handboek) zou volgens Kurzweil dus wel degelijk de Chinese taal begrijpen.
De vraag is of wij ooit zullen toegeven dat een door ons geprogrammeerde computer bewustzijn heeft. Misschien vinden we ons bewustzijn wel zo typisch menselijk dat we het niet aan een computer willen overgeven, ook al loopt het als een mens, praat het als een mens en ziet het eruit als een mens.
Voor hun theatervoorstelling ÜBERMENSCH zijn Rutger en Walter op zoek naar de ultiem maakbare mens. Deze columns vormen het verslag van hun zoektocht.