De tegenstem

“I never thought it would actually happen, you know? I just wanted to let my frustration be known.” Aldus één van de vele Britten die de Brexit veroorzaakten. En voor we snuivend lachen om onze geelgetande vrienden; het Oekraïne referendum en het eerdere EU referendum hadden veelal tegenstand om precies dezelfde reden. De tegenstem. Het wordt een populair dingetje. “Ik ben klaar met dat geneuzel in Den Haag. Ik stem gewoon Wilders, die spreekt onze taal.” “Ik was altijd orgaandonor. Maar ja, nu denken ze zomaar de sanctity van mijn lichaam te kunnen schenden. Dus nu heb ik het op nee gezet. Dat zal ze leren.” Dat laatste argument hoorde ik serieus van mensen om me heen. Dat zal ze leren ja, al die mensen die organen nodig hebben. Die zullen leren dat jij het belangrijker vond om symbolisch de overheid een hak te zetten dan om hun leven te redden. Dat de stem die men uitbrengt ook daadwerkelijke gevolgen heeft naast ‘je onvrede laten merken’ lijkt bij al deze zaken aan mensen voorbij te gaan.

Wat ooit niet stemmen was, is nu tegenstemmen geworden. Waar we ooit zwegen, roepen we nu onzin. En voor de duidelijkheid: niet stemmen is ook niet goed. Stemmen is de zeldzame kans om écht invloed te hebben op wat er gebeurt in dit land. Juist het cynisme dat ‘het toch allemaal hetzelfde is’ en daarom stemmen geen zin heeft, geeft de politiek een vrijbrief om maar wat aan te kloten. Het is hetzelfde cynisme dat de gevestigde orde zó zat is dat het wil uitwijken naar overduidelijk idiote keuzes, als het maar radicaal anders is.

Maar stemmen, doordacht stemmen, is belangrijk. Die tegenstem, die ofwel de kwestie die ter discussie staat negeert uit protest, dan wel stemt op ‘radicale verandering’ (meestal in de vorm van een incompetente schreeuwlelijk) vergooit onze grootste kans op echte verandering. Want beleidsvoering maakt wel degelijk verschil. Hoe een partij denkt en stemt over immigratie, belasting, zorg, milieu en cultuur maakt uit, en maakt verschil. Lees alsjeblieft dit stuk van Robert Webb, waar hij Russel Brand uitlegt dat niet stemmen, en oproepen niet te stemmen gevaarlijk is.

Ik snap het idee achter de tegenstem. Ik snap de frustratie, en het gevoel van ongehoord zijn, machteloos zijn, geen invloed hebben. Maar dat hebben we wel. Juist als we stemmen, juist als we kiezen wie ons gaat vertegenwoordigen, en de rest naar huis sturen. Dus stem alsjeblieft over het daadwerkelijke onderwerp dat ter discussie staat. Stemmen uit onvrede over de EU bij zaken die over het lot van een ander land gaan, geen donor meer willen zijn alleen omdat je het met de verplichting niet eens bent: het is de verkeerde plaats voor protest. Je gaat toch ook niet bij het Eurovisie songfestival je stem uitbrengen vanwege je politieke voorkeur? Oh wacht.