Erasmus Universiteit ondergraaft maatschappelijke positie wetenschap
Vorige week publiceerde onderzoeksbureau Changerism een onderzoek waaruit bleek dat de Rotterdam School of Management (RSM) nauw samenwerkte met sponsor Shell. Daarmee brengt RSM de wetenschappelijke integriteit in gevaar. Of tenminste, en dat is nog het grootste gevaar, wekt RSM de indruk dat dit zo is.
Aan de sponsoring van RSM door Shell was niets geheim. Wel nieuw is dat Changerism een contract tussen Shell en RSM in handen kreeg waarin beschreven staat dat Shell invloed mag uitoefenen op de opleidingen.
Waarom moeten we ons hier druk om maken? Er valt natuurlijk van alles te zeggen voor samenwerking tussen faculteit en bedrijfsleven. RSM blijft op de hoogte van de ontwikkelingen in het bedrijfsleven, en kan zijn eigen broek ophouden wanneer overheidssubsidies voor wetenschappelijk onderwijs teruglopen. Maar in dit geval luidde Changerism de noodklok: de integriteit van de wetenschap loopt gevaar.
Lastig in dit soort discussies is dat het zelden goed aan te tonen is of de wetenschap beïnvloed is door private inmenging. Waren de uitkomsten van een onderzoek anders geweest als de kosten ervan niet gesponsord waren? De RSM-faculteit ontkent oneigenlijke praktijken en zegt dat Shell nooit directe invloed heeft uitgeoefend.
De reële inmenging van Shell lijkt mij hier echter van ondergeschikt belang. Natuurlijk willen we weten of de onderzoeken en opleidingen van RSM betrouwbaar zijn. Maar met louter de schijn dat hun onderzoeken gekocht kunnen worden zaagt RSM al aan de stoelpoten van de wetenschap.
De wetenschap heeft een geprivilegieerde positie in de maatschappij. De afgelopen maanden hebben we gezien hoe (met name in de VS) de wetenschap die positie voor zichzelf opeiste, in reactie op de stroom aan alternative facts vanuit gepolitiseerde media. ‘Wij verkondigen niet zomaar een mening’, willen de wetenschappers zeggen. ‘Wat wij vertellen is een goede basis om je mening op te baseren. Tegenover alternative facts zetten wij, wel, facts.’
Het is juist die geprivilegieerde maatschappelijke positie die wetenschappers voor zichzelf ondergraven door zo nauw met Shell samen te werken. Ongeacht wat iemand van Shell vindt. Hoe hard durf ik wetenschappelijke kennis te verdedigen tegen mijn buurman, die gelooft dat de wetenschap onder één hoedje speelt met de elite? Dat wetenschap ook maar een positie is, niet meer of minder dan de mening van een columnist op een online blog? Bij het lezen van wetenschappelijk onderzoek bekijk ik zelf immers steeds vaker wie er (financieel) bij betrokken is geweest.
De universiteit dient een maatschappelijk belang. Ongeacht wie of wat daarvoor betaalt. RSM, en andere faculteiten, dienen dat belang in het oog te houden. En dat betekent dat je niet mee kunt lopen in de march for science en de volgende dag een discutabel contract met Shell kunt tekenen.