Ook al kom je niet met regelmaat in het Muziektheater, de naam ‘Figaro’ zal de meeste mensen toch direct aan opera doen denken. Zijn lijflied werd trouwens onlangs nog op onnavolgbare wijze verkracht door de game-exponent van Sepp Blatter, waar uitgebreid aandacht voor was bij DWDD. Opera dus. Het genre dat nog steeds gezien wordt als het bravourestuk voor iedere componist. Maar de operawereld verkeert in zwaar weer. Teruglopende subsidies dwingen gezelschappen tot ernstige reorganisaties,en die afhankelijkheid van subsidies is misschien nog wel problematischer. Wat is er aan de hand, en hoe lossen we het op?

Ten eerste is een opera duur. Voor de gemiddelde romantische opera is al snel een orkest van 80 man nodig. Bij tien concerten met een schappelijk gage van €250 per concert betekent dit dus alleen al €200.000 aan personeelskosten voor het orkest. Reken daar een voetballersbedrag voor de dirigent en de solisten bij, en vergeet dan ook de crew van minimaal 25 man niet. Rond de 3,5 ton komen we al snel. Maar dan hebben we nog geen opera! Decor, kostuums, licht, rekwisieten en een productiekantoor, een theater en een repetitieperiode zorgen dat de productiekosten per avond makkelijk boven de 5 ton uitkomen, en dan houd ik het nog beschaafd.

Goed, het produceren van een opera is duur. Maar hoe gaan andere genres daarmee om, bijvoorbeeld film en musical? Safety in numbers, is daar veelal de stelregel. Hoe vaker je de voorstelling voor een goed verkochte zaal draait, hoe meer je erop verdient. Kijk naar Soldaat van Oranje. Een risicovolle investering die zich inmiddels driedubbel terugbetaald heeft door vijf jaar uitverkocht te spelen. De belangrijkste redenen hiervoor zijn dat de voorstelling vernieuwend, spectaculair en bovenal toegankelijk is. En met dat laatste punt komen we op het tweede, meer fundamentele probleem van de operawereld.

Opera duurt lang, er wordt raar gezongen en er komen alleen maar snobs naar kijken.#Vooroordeelvrijdag, maar er zit wel degelijk een kern van waarheid in. Hoe hard we ook beweren dat opera voor iedereen is, de harde waarheid is dat dit niet waar is. Het is niet zo eenvoudig te consumeren als een musical, laat staan als een film. De gelaagdheid in bijvoorbeeld Elektra van Strauss vereist een aandacht en inleving die het publiek niet nodig heeft bij Miss Saigon of Horrible Bosses 2. Het kost je dus als toeschouwer wat, maar dat krijg je dan ook dubbel en dwars terug in de vorm van een onvergelijkelijke ervaring. Een moment van begrip, verrukking en melancholie tegelijk, zo krachtig als alleen grote kunstwerken dat teweeg kunnen brengen.

Je zou echter ook kunnen stellen dat de opera zèlf te weinig moeite doet om het gat met de bezoeker te dichten. We merken dat operagezelschappen zich langzaam en met frisse tegenzin los beginnen te maken uit hun conservatieve jas, maar dit gaat nog met kleuterstapjes. Maak een keer zo’n vernieuwende locatievoorstelling als Soldaat van Oranje! Gebruik de opera commerciëler, verbindt het genre aan andere stijlen, steek de arm uit naar nieuw publiek! En voor het publiek? Gooi die vooroordelen overboord en laat je overrompelen. Want zolang zowel de opera als het publiek die stap niet nemen zal de subsidie hard nodig blijven.