Flashbacks naar de tijd van Nixon: impeachment anno 1974

Een impeachment-procedure, machtsmisbruik, buitenlandse inmenging en een president waarvan men zich soms afvraagt of hij geestelijk wel in orde is, maar die toch veel ‘stille’ kiezers achter zich heeft staan. De Amerikaanse politiek is momenteel verre van saai.

In de jaren zeventig, toen de schrijvers van KAF nog niet bestonden, nam Richard Milhous Nixon (1913-1994), de 37ste president van de Verenigde Staten, op 9 augustus 1974 als enige president in de Amerikaanse geschiedenis ontslag, om zo impeachment (ambtsuitzetting) voor te zijn.

Nixon werd door een deel van de bevolking behoorlijk gehaat, onder meer omdat hij de Vietnam-oorlog verder liet escaleren, wat resulteerde in grootschalige oorlogsdemonstraties. Tegelijkertijd was er ook een grote groep mensen die wél achter Nixon en de Vietnamoorlog stond, maar niet de straat op ging: de ‘Silent majority’.

Hoewel Richard Nixon geen machoman was (hij zou zich nooit als Rocky laten portretteren), veel politieke ervaring had (hij was vice-president onder Eisenhower en senator voor de staat Californië) en Twitter natuurlijk nog niet bestond, vertoont het presidentschap van Nixon meer gelijkenissen met dat van Donald Trump nu dan je op het eerste gezicht zou denken.

Watergate

Nixon raakte net als Trump verwikkeld in een groot schandaal: de Watergate-affaire. In de aanloop na de presidentsverkiezingen van 1972 braken een aantal mannen in opdracht van Nixon’s Committee to Reelect the President (‘CREEP’) op 17 juni in bij het hoofdkwartier van de Democratic National Convention in het Watergate Building om afluisterapparatuur te plaatsen. Ze werden gesnapt en de volgende dag stond het in alle kranten.

Toen journalisten de geldstromen rondom de herverkiezingscampagne in kaart gingen brengen, bleek dat CREEP erachter zat en dat de inbraak onderdeel was van een grootschalige ‘Dirty tricks’ campagne om de Democraten te ondermijnen, die werd gefinancierd uit een illegaal ‘slush fund’.

Nog zo’n dirty trick was de ‘Canuck Letter’, een gefingeerde ingezonden brief die Edmund Muskie, running mate van de democratische presidentskandidaat George McGovern, in een kwaad daglicht zette: hij zou zich neerbuigend hebben uitgelaten over de Canucks, Amerikanen van Frans-Canadese afkomst. Muskie’s verdedigingsspeech ging de geschiedenis in als de ‘Crying speech’, omdat hij zou hebben gehuild. Muskie moest zich terugtrekken. Maanden later bleek de brief geschreven door iemand van CREEP.

Nixon werd in november 1972 zeer overtuigend herkozen. Er was toen nog nauwelijks iets bekend over de inbraak en de dirty tricks campaign. Als uit zou komen dat Nixon op deze manier de verkiezingen had gewonnen, zou het niet goed met hem aflopen, en dus begon het Nixon-kamp een cover-up om alles geheim te houden.

Een aantal journalisten, onder meer Bob Woodward en Carl Bernstein van de Washington Post, kregen lucht van de zaak en begonnen dieper te graven. Wil je hier meer over weten, kijk dan vooral All the President’s Men (1976, dir. Alan J. Pakula) met Robert Redford als Woodward en Dustin Hofmann als Bernstein.

Impeachment Nixon

Midden 1974 kwam aan het licht dat Nixon wel degelijk van de inbraak op de hoogte was en dat zelfs de CIA en de FBI betrokken waren bij de cover-up. Er kwam steeds meer nieuws naar buiten.De hakken gingen in het zand, er vielen allerlei ontslagen en het geheel werd een slepende kwestie, met eindeloos getouwtrek over tapes en transcripten met belastende informatie waarin Nixon hele stukken zwart maakte. Ook dat zal de oplettende lezer bekend in de oren klinken.

In februari 1974 besloot het Huis van Afgevaardigden tot een afzettingsprocedure. De verhoren werden door alle grote media live uitgezonden, net als nu. Toen begin augustus 1974 de zogenaamde ‘smoking gun tapes’ werden vrijgegeven die aantoonden dat Nixon op de hoogte was van de cover-up, nam Nixon ontslag voor hij uit zijn ambt gezet kan worden. Dit was twee jaar na de inbraak.

Trump & Zelenski

Terug naar 2019: in september gaf Nancy Pelosi het startsein tot een impeachmentprocedure, om te onderzoeken of Trump in een telefoongesprek met de Oekraïense president Volodymyr Zelenski zijn macht heeft misbruikt om zijn rivaal Joe Biden te ondermijnen, en wel door Oekraïne onder druk te zetten om een onderzoek te starten naar Bidens zoon en diens zitting in de raad van commissarissen van een Oekraïens energiebedrijf.

Oekraïne is een belangrijke bondgenoot en het is helemaal niet aan Trump om die geldstroom stop te zetten, daar gaat het Congres over. Oftewel: Trump misbruikte zijn macht om de zaken naar zijn hand te zetten en zijn concurrent Biden tegen te werken, over de rug van een heel land. Net als in 1972 heeft Amerika dus een president die er alles aan doet om zoveel mogelijk macht te krijgen en te behouden en zijn vijanden zoveel mogelijk probeert te ondermijnen. Niets nieuws in de politiek, maar, wanneer er strafbare feiten voor worden gepleegd, is het natuurlijk een ander verhaal.

Impeachmentprocedure Trump

Op 2 december werd een rapport gepubliceerd dat stelt dat Trump zijn macht inderdaad misbruikt heeft, maar of dat ook zal leiden tot Trumps vertrek uit het Witte Huis valt te bezien: daarvoor is eerst een twee derde meerderheid nodig in het Huis, waar de Democraten de meerderheid hebben, en vervolgens ook in de Senaat, waar de Republikeinen de meerderheid hebben.

Bovendien is impeachment een meerstappenplan: als het Huis voor Impeachment heeft gestemd en de Senaat Trump schuldig verklaart, moet de Senaat een tweede keer stemmen om te bepalen of Trump ook daadwerkelijk uit zijn ambt wordt gezet.

Het grote verschil met 1974 is dat Nixon’s partijgenoten hem afvielen en hij die tweede ronde nooit zou hebben overleefd. Vooralsnog lijkt hier  geen sprake van, blijven de Republikeinen achter Trump staan en lijkt het aantal mensen dat vindt dat Trump moet vertrekken door de impeachment hearings niet te zijn toegenomen.

Volgend jaar, op 3 november 2020, zijn er weer presidentsverkiezingen. Als Trump het impeachment-onderzoek net zo lang te traineren als Nixon dat deed, of als hij het land ervan kan overtuigen dat de impeachmentprocedure partijpolitiek van de Democraten is en dat hij onschuldig is, dan kan het zo maar gebeuren dat ook dit schandaal van hem afglijdt. De tijd zal het ons leren!