Het halve werk
‘Hè, ik snap er niks van!’
Deze uitroep vliegt mij in de klas regelmatig om de oren. Meestal bij een klassikale instructie voor rekenen, bij de introductie van een nieuw leerdoel. Het valt in groep 7 ook niet mee: breuken, procenten, verhoudingen, reusachtige vermenigvuldigingen en ellenlange deelsommen. Niets blijft de arme kinderzieltjes bespaard. De wanhoopskreten snerpen door het lokaal, de wind huilt door de wijd open ramen (want ook in de winter zal er potdomme geventileerd worden) en bliksemschichten schieten alle kanten op. Want… het lukt niet in één keer.
Uit de luiers
Kinderen snappen als het goed is niet meteen alles wat je ze uitlegt en aanleert. Dat is logisch. Ik leg kinderen vaak voor dat ze als baby toch ook niet meteen netjes naar de wc gingen. We schijten allemaal duizend keer onze luier vol voordat langzaam het besef tot ons doordringt dat het wellicht handiger is om die bruine beer rechtstreeks het water in te keilen en je billetjes relatief schoon te houden. En we hebben het allemaal geleerd! Er ging een aantal jaren overheen, maar dan heb je ook wat. Toch willen veel leerlingen per direct resultaat als het om leren gaat. ‘Laat die luiers maar zitten, moeder. Ik ben immers al drie minuten oud. Wijs me de wc!’ Lieve jongens en meisjes, zo werkt leren gewoon niet.
Leren leren
‘Een goed begin is het halve werk’, wordt wel eens gezegd. Kinderen die aan het begin van groep 3 al een beetje konden rekenen, die in groep 4 de tafels in no time onder de knie hadden, die in groep 5 grote plussommen uit het blote hoofd uitrekenden en in groep 6 verhoudingsproblemen snel doorzagen, kennen dit. De sterke leerlingen. De slimmeriken. Die… kunnen dus niet leren! Hoe paradoxaal. Maar ik zie het elk schooljaar weer gebeuren. De ‘geniale wonderkinderen’ hebben niet de ervaring dat iets moeilijk is voordat het makkelijk wordt. Ze hebben zichzelf nooit strategieën aangeleerd en accepteren geen route naar succes die langer is dan vijf seconden nadenken. Uitrekenpapier! Niet nodig. Herhaling? Saai! Maar in groep 7 ontdekken ze dat ze nooit hebben geleerd om te leren.
Vallen en opstaan
Nee, dan kun je beter halfslachtig starten, een keer flink op je bek gaan, weer opstaan en glansrijk de race winnen. Als je niet leert werken voor je succes, weet je niet wat je moet doen als het een keer tegenzit. Dus een goed begin neemt je eigenlijk het waardevolste werk uit handen. In die zin gun ik iedereen na het startschot een struikelpartij over de knullig gestrikte veters. Dan mag je best even vloeken en uitroepen dat je het niet snapt. Maar opgeven doe je niet. Hup, opstaan. En winnen die hap.
Aan het begin van dit jaar een themamaand over nieuwe beginnen. De verschillende experts van Kaf hun licht schijnen over iets starten, beginnen, en soms weer opnieuw beginnen. Hoe werkt beginnen, waarom benoemen we het en wat is het effect van iets beginnen?