We cancelen de leesontwikkeling

De laatste tijd is de jeugdliteratuur meer in het nieuws dan ooit. Dat zou ik fijn kunnen vinden, maar helaas betreft het een aardig staaltje cancelen van twee kanten. Met een in mijn ogen uiterst negatief neveneffect: onze kinderen worden nóg slechtere lezers.

Pim

De Kinderboekenweek wordt al jaren goed geplugd: ieder jaar is er een Kinderboekenweekgeschenk, een Prentenboek, een lied en natuurlijk een Kinderboekenweekgedicht. Dit jaar zou Pim Lammers hiervoor zorgen. Maar dat feest gaat niet door: de organisatie Gezin in Gevaar (onderdeel van Stichting Civitas Christiana, een stichting die altijd al bedenkingen bij Pims werk had) ontdekte dat Pim Lammers ook voor volwassenen schreef en dat één van zijn verhalen níet expliciet afwijzend tegenover pedofilie was geschreven. Dit noopte die goeie ouwe christenen tot het starten van een petitie tegen Pim als schrijver van het gedicht voor de Kinderboekenweek. Maar daar bleef het niet bij: blijkbaar vond een horde kruisvaarders te toetsenbord het nodig om de jonge schrijver en zijn gezin met de dood te bedreigen. Gevolg: Pim Lammers trok zich terug.

Roald

Iemand die zich volgens mij niet zo snel zou terugtrekken, was Roald Dahl. De immens populaire kinderboekenauteur is al tweeëndertig jaar niet meer onder ons, maar zijn boeken vliegen nog altijd als zoete broodjes over de toonbanken van de boekhandels. Ook is er onlangs in de vorm ‘Mathilda’ nog maar weer eens een verfilming uitgebracht van een van zijn boeken. Roald Dahl was zeker geen smetteloos figuur in de kinderboekenwereld: zo was het ronduit een hork in de omgang, hield hij ervan om uit de pas te lopen en kwam hij vaker dan eens antisemitisch uit de hoek. Toch behielden zijn boeken blijkbaar hun charme bij de jeugd. Nu heeft uitgever Puffin Books besloten om samen met sensitivity readers een aantal passages uit Dahls boeken te herschrijven, onder andere met minder beledigende termen. Het internet was natuurlijk weer meteen te klein: dit konden ze niet maken, de boeken zijn artistiek eigendom, blijf met je gore woke poten af van onze Roald!

Vertrouwen

Waar Pim Lammers door het christelijke, conservatieve deel van onze samenleving wordt gecanceld, gebeurt dit met de boeken van Roald Dahl door ‘woke’. En in beide gevallen reageert de andere kant uiterst verontwaardigd: selectief, op zijn minst. Maar wat ligt er eigenlijk ten grondslag aan deze acties? Wat drijft mensen tot het uitbannen van verschillende uitingen van kunst, in dit geval jeugdliteratuur? Ik denk dat dit te maken heeft met een gebrek aan vertrouwen in de consument van deze kunst: de jonge lezer. Deze moet beschermd worden tegen verwerpelijke, moeilijk te duiden teksten.
Maar hier bijt men zichzelf in de staart: door alle scherpe randjes van de jeugdliteratuur af te slijpen, maken we de teksten waar kinderen mee te maken hebben alsmaar armer. Ze hoeven zelf niet meer na te denken, consumeren gedachteloos en worden uiteindelijk nóg slechtere lezers.