‘Maak van alcoholisme een belangrijker thema in België’
De week van het alcoholisme valt in Vlaanderen al jaren tijdens de derde week van november, maar is minder bekend dan bijvoorbeeld Te Gek!?, het jaarlijks evenement dat psychische problemen bespreekbaar maakt. Uit cijfers blijkt nochtans dat de impact van overmatig alcoholgebruik niet te onderschatten is. Het programma ‘Make Belgium Great Again‘ vermeldde in de aflevering over alcohol dat er in België elke week 45 jongeren op de spoed belanden als gevolg van alcoholmisbruik. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sterven dagelijks 800 mensen in Europa aan de gevolgen van alcoholgebruik. Belgen zijn, op Litouwers en Tsjechen na, de grootste drinkers in Europa. En het kost ook wat: de sociale kost van alcohol bedroeg 2,1 miljard € in België, dit alleen al voor het jaar 2012 volgens cijfers van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD). Toch horen we politici relatief weinig over dit thema.
Wij hadden een interview met Werner, ervaringsdeskundige en vrijwilliger bij Anonieme Alcoholisten Vlaanderen (AA). Hij vertelt over zijn verwoede pogingen om het thema alcoholmisbruik vaker onder de aandacht te brengen.
Het thema was begin deze maand wél in de krant, naar aanleiding van de derde opname van politicus Ludo Van Campenhout.
Werner: Dat klopt, maar de AA wordt zelf weinig voor interviews gevraagd. In artikels vraagt men vaak de mening van artsen van ontwenningsklinieken. Terwijl een alcoholverslaafde die in een ontwenningskliniek werd opgenomen, daarna voor de uitdaging staat zijn onthouding vol te houden. Ik ken zelf niemand die langer dan 5 jaar nuchter is gebleven zonder naar de AA of een andere zelfhulpgroep te komen.
Twee maanden geleden heb ik alle vrije radio’s aangeschreven om de spot van de AA uit te zenden tijdens de Week van het alcoholisme. Sommigen zullen die uitzenden, maar de meesten hebben mijn mail niet beantwoord. Ook de VRT vindt altijd wel een excuus om onze spot niet uit te zenden: het formaat van het filmpje is niet goed of ze tonen geen spots in verband met de gezondheid.
In artikels over alcoholmisbruik zie je wel eens formuleringen als ‘Alcohol eiste een zware tol van X’ of ‘De drankduivel heeft X opnieuw in zijn greep’. Zou u het ook zo verwoorden?
Ik zou eerder de zin ‘X is in de val getrapt van alcohol’ gebruiken. Ik weet niet wanneer ik zelf alcoholist geworden ben, maar het was wel door mijn eigen toedoen, ik ben geen slachtoffer. Elke alcoholist heeft zijn eigen uitvlucht. Bij mij was dat een ongeval dat ik op mijn dertiende heb gehad. Ik had daardoor pijn aan mijn bil en vond dat de pijn verminderde als ik een pintje dronk.
U vindt het belangrijk dat mensen met een alcoholprobleem zich bewust zijn van hun eigen verantwoordelijkheid?
Ja, want alcoholisten drinken vaak uit zelfmedelijden of jaloezie. Het is een onderdeel van ons twaalfstappenplan om dat uit te schakelen. Zo was ik vroeger zelf jaloers op mensen die goed konden drinken, zonder dat ze er nadeel van ondervonden. Je moet daarvan bewust worden om van de alcohol af te raken.
U gaat voor de AA ook spreken op scholen. De Christelijke Mutualiteit vroeg vorig jaar een volledig alcoholverbod voor minderjarigen nadat een recordaantal jongeren tussen 12 en 17 jaar in het ziekenhuis belandden omdat ze te veel gedronken hadden. Hoe reageren de jongeren op uw voordracht?
In de colleges luisteren de leerlingen meestal aandachtig, maar het probleem komt er niet minder voor. In het beroepsonderwijs, waar ik trouwens zelf uit kom, zijn er soms leerlingen die ‘de struise’ willen uithangen, die zeggen, ‘ik kan zoveel drinken en ik heb geen probleem.’ Wanneer we het over bingedrinking hebben, in korte tijd zoveel alcohol verzetten dat je ervan in een coma belandt, dan schrikken de leerlingen wel als we zeggen dat dat dodelijk kan zijn. Ook het voordrinken is een bekend probleem. Jongeren drinken alcohol voor ze gaan feesten, om in de sfeer te komen. We bezoeken met de AA ongeveer 40 scholen per jaar, als we per klas van 20 leerlingen 1 à 2 leerlingen kunnen bereiken, hun ideeën en gedrag over alcohol kunnen veranderen, zijn we tevreden.
Volgens professor psychiatrie Geert Dom is naar schatting 3 tot 6 % van de volwassen Belgische bevolking verslaafd aan alcohol.
Zelf las ik ergens dat één op de zeven volwassenen tijdens hun leven ooit problematisch alcoholgebruik vertoont. Bij de AA denken we zelfs dat het percentage nog hoger ligt. De mensen die indirect met alcoholmisbruik in contact komen, die een partner, vrienden of collega’s hebben met een alcoholprobleem, zijn nog veel talrijker.
Noot van de redactie
De cijfers in verband met problematisch alcoholgebruik lopen uiteen al naargelang welke bron wordt geraadpleegd. Het VAD (Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs) baseert zich op de CAGE-vragenlijst. Aan de hand daarvan concludeerde het VAD dat het alcoholgebruik van 10% van de Vlaamse bevolking die in 2013 het afgelopen jaar alcohol gedronken had, problematisch te noemen was: bij 15% van de mannen en 5% van de vrouwen. Omgerekend naar de Vlaamse bevolking van 15 jaar en ouder kwam dat neer op 540315 personen. Volgens het VAD steeg het problematisch alcoholgebruik van 5% in 2001 tot 10% in 2013. Statistiekvlaanderen.be geeft juist aan dat overmatig alcoholverbruik langzaam daalt, van 9% overmatige alcoholgebruikers in 2001 naar ongeveer 5% in 2018. Zowel het VAD als Statistiekvlaanderen.be geven aan dat de grootste groep problematische drinkers in de leeftijdscategorie 55 tot 64 jaar zitten, met 10% in 2018 volgens statistiekvlaanderen.be. Daarna volgen de jongeren (15-24) en ouderen (65-74) met ongeveer 6% in 2018.
Zowel Open VLD als CD&V hebben in het verleden al voor een alcoholverbod voor nachtwinkels gepleit. Wat vindt u van dergelijke maatregelen?
Er is al een verbod op de verkoop van alcohol in tankstations en nachtwinkels in onze buurlanden Nederland, Frankrijk en Duitsland. Dat moet in België ook kunnen, vind ik. Tijdens een voordracht op een school bleek dat verschillende veertien- en vijftienjarigen drank bij zich hadden. Toen ik vroeg waar ze die gekocht hadden, zeiden ze: ‘in het tankstation, aan de overkant van de straat.’ Ik heb toen naar de hoofdzetel van dat tankstation gemaild en de situatie uitgelegd, maar heb nooit antwoord gekregen.
Persoonlijk vind ik dat er waarschuwingsborden geplaatst mogen worden bij alcohol in de supermarkt. De overheid kan het alcoholgebruik met zulke maatregelen inperken. Op het vlak van roken heeft ze al veel gedaan, maar wat alcohol betreft blijft ze achter. Nochtans is alcohol de drug die vele doden maakt. Moest alcohol vandaag uitgevonden worden, dan kwam het morgen niet zomaar op de markt.
Moet alcohol ook duurder worden?
Goh, daar heb ik geen pasklaar antwoord op. Ik weet niet of dat het alcoholmisbruik zal doen dalen.
Verslavingsexpert Guido Van Hal haalde op Radio 2 aan dat alcohol drinken in onze cultuur zit. ‘Een paar jaar geleden is de Belgische biercultuur uitgeroepen tot immaterieel werelderfgoed door Unesco. Da’s heel dubbel want we moeten die cultuur dus onderhouden om op die lijst te blijven.’ Werkt onze cultuur alcoholmisbruik in de hand?
In Italië is het ook ondenkbaar dat ze bij het eten geen wijn drinken. Het gaat ook niet alleen om bier en er wordt ook thuis gedronken, en dat in alle beroepsklassen. We hebben bij de AA dokters, kinesisten, psychologen, zelfs een pastoor. Bij bepaalde groepen, bijvoorbeeld in het beroepsonderwijs, hoor je wel nog het idee ‘Ik ben sterk, ik kan goed drinken.’ En een oudere generatie dokters vertelt nog dat twee pintjes per dag gezond is. Maar een AA’er kan of wil geen druppel alcohol meer aanraken.
Noot van de redactie
Hierover zijn de meningen verdeeld. De Britse acteur en ex-verslaafde Russel Brand verwijst in deze video bijvoorbeeld wel naar de belangrijke plaats van alcohol in de Britse uitgaanscultuur. Hij pleit niet voor een alcoholverbod, maar wel voor meer medeleven en steun voor mensen die verslaafd raken door onderliggende emotionele problemen of aanleg hebben tot verslaving.
Welke ideeën hebben AA’ers zelf om het alcoholprobleem aan te pakken?
De AA’ers vinden dat alcohol te gemakkelijk te verkrijgen is in onze maatschappij. Niet alleen in nachtwinkels, ook op feestjes. Als iemand op een feestje of receptie een watertje bestelt, respecteer dat dan en dring niet aan om toch een pintje te drinken. Maar ik wil er ook op wijzen dat de alcoholicus zelf zijn probleem moet aanpakken door erover te praten. Daarna is steun van zijn omgeving belangrijk om nuchter te blijven, want het lukt niet alleen. In het café waar ik soms darts speel, kent iedereen mijn situatie ondertussen. In een restaurant kan je je wijnglas meteen omdraaien, dan is het duidelijk voor de bediening dat je geen wijn wil. De gesprekken met lotgenoten tijdens de AA-bijeenkomsten zijn heel belangrijk om herval tegen te gaan.
Organiseert de AA evenementen voor de Week van het alcoholisme ?
Er zijn enkele open vergaderingen in Neerpelt, in As en in Mechelen, maar er is geen overkoepelend Vlaams evenement.
Geweldig gedaan Werner. Proficiat.
Een goed interview.
Knap werk ?
ik ben hier helemaal met eens. Werner ken ik ook. heb met hem samen vaak gaan praten. Door tijdgebrek kan ik dit jammer niet meer doen. Het is wel dat het tijdsgebrek er wel is gekomen omdat ik dit jaar opnieuw ben gaan studeren. Toegepaste psychologie. Later wil in de gezondheidszorg gaan werken met verslaafden. Met mijn ervaring als ervaringdeskundige en opleiding hoop ik te kunnen begeleiden in hun herstel
ik vind het ’n degelijke uiteenzetting van Werner; bedankt (kan het gebruiken in mijn voordrachten
De bijdrage van Werner bewijst hoe betrokken hij is,..hoe hij zich ook zorgen maakt over dit thema. Als ex-“alcohohol-misbruiker” sluit ik me heel graag aan bij de visie van Werner. Als COI coördinator (“COI” staat voor Openbaar Comité voor Informatie en treedt naar buiten met allerlei getuigenissen vanwege AA), schuwt hij de gedachte niet om zijn anonimiteit op te geven en is hier meestens van zijn tijd ook mee bezig. Zélf ben ik ook COI medewerker en heb een “sociale kaart” bij twee artsenpraktijken. het is niet alleen één van de middelen om drankmisbruik beter onder de aandacht te brengen maar daarnaast geeft het ons de kans om, samen met de professionele hulpverleners een betere preventieve ondersteuning te bieden. Proficiat Werner en aan allen wie dit leest en zich geroepen voelt…Volg zijn spoor !