Zwart-wit

De discussie over racisme in Nederland ligt mij na aan het hart. Ik heb me afgevraagd hoe dat komt, en kom daarbij tot twee conclusies. De eerste is dat ik het persoonlijk opvat, omdat het een van de meest serieuze beschuldigingen is die je kunt maken. Ik kan een aantijging als die van documentairemaker Roger Williams aan het adres van de Nederlandse samenleving dan ook niet zomaar naast mij neerleggen. Wij zijn een racistisch land. Dat is nogal wat!

De tweede conclusie is dat ik begin te twijfelen aan dat beeld wat ik van mijzelf heb. Dat is een goede, en tegelijk enge ontwikkeling. Ben ik toch, al is het impliciet, racistisch? Het idee dat iemand omdat hij een bepaalde huidskleur heeft minderwaardig zou zijn dan iemand met een andere kleur vind ik bevreemdend. Ik begrijp daadwerkelijk niet hoe iemand in die overtuiging kan leven. Maar toch, de beschuldiging van impliciet racisme kruipt onder je huid. Is het bij mij dan ook naar binnen geslopen? Ben ik een racist?

Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik bij de kleuren zwart en wit uitkom. Zwart en wit worden in de westerse wereld al sinds mensenheugenis als complementaire tegenpolen beschouwd: het donker herbergt geheimen en verborgenheden, het licht geeft groei en leven. Donker en licht, zwart en wit, het is een concept waar onze wereld niet onderuit kan komen. Of toch? In de westerse wereld staat zwart dan wel voor dood en kwaad, in China staat het voor de hemel, en in Afrika voor vruchtbare aarde. De kleur zwart krijgt daarmee een andere betekenis, afhankelijk van de maatschappij waar je je in bevindt.

Maar, is er echt een causaal verband tussen die betekenissen van de kleur zwart en racisme? Ik ben geneigd om die vraag negatief te beantwoorden, maar dat is puur gebaseerd op mijn eigen ervaring en zelfbeeld. Aan de andere kant, als het toch zo in onze maatschappij zit ingebakken, kan ik er dan wel iets zinnigs over zeggen? Wat is de juiste houding voor een blanke Nederlandse man als hij op deze manier wordt beschuldigd van racisme? Ik probeer te luisteren, te zien waar ik zelf iets kan veranderen in mijn doen en laten. Maar het hele debat verloopt zo destructief dat ik daar niet veel wijzer van wordt: het zijn voornamelijk beschuldigingen, over en weer. Ik weet daadwerkelijk niet wat ik, als onderdeel van de Nederlandse samenleving, kan veranderen om onder die beschuldiging van racisme uit te komen. Geen vingerwijzing naar de overheid of het bedrijfsleven, nee, concrete punten voor een onbewust impliciet racistisch Nederlandse burger. Ik wil het weten. Ik wil weten wat ik moet veranderen, omdat ik het te belangrijk vind om onwetend te blijven. Vertel het mij!