Het neuron, het internet en de mens
Ik vraag me af of het internet een bewustzijn heeft, maar laat ik beginnen met ons eigen brein. Dat bestaat uit 85 miljard neuronen. Elk neuron doet niets anders dan zo nu en dan een signaal ontvangen en afgeven. Een beetje zoals de bits in onze computers: nul is uit, één is aan. Een neuron of een bit heeft geen idee waar het mee bezig is. En toch zorgen al die 85 miljard neuronen voor een brein dat intelligent en bewust is. Het geheel is duidelijk meer dan de som der delen.
Vóór de komst van de computer vergeleken we onszelf graag met verwante diersoorten. De mens was de voelende aap, de denkende aap, de zich-bewust-zijnde aap. Nu hebben we de computer. Wij zijn voelende computers, denkende computers, zich-bewust-zijnde computers geworden. Vóór 1997 zei men: als een computer de beste schaker kan verslaan, dan is hij intelligent en heeft hij bewustzijn. Toen Deep Blue Garri Kasparov versloeg, zei men: blijkbaar heb je geen intelligentie en bewustzijn nodig om goed te kunnen schaken. Kortom: we verzetten de bakens om maar niet te hoeven toegeven dat wij niet als enige bewustzijn bezitten.
Van de 7 miljard mensen op aarde heeft 3 miljard de beschikking over internet. Dat zijn dus nog altijd dertig keer minder verbindingspunten dan het aantal neuronen in ons brein. Dat internet zal dus wel geen bewustzijn hebben, nietwaar? Aan de andere kant delen wij via internet veel meer informatie dan een enkele bit of neuron. Zou het internet daarmee niet allang bewust zijn, zonder dat wij het door hebben? Hoe zouden we eigenlijk überhaupt kunnen weten of het internet zich bewust is? Een neuron heeft ook geen enkele notie van het bewustzijn waarvan het een onderdeel is, en zo zou een internetgebruiker ook niets kunnen merken van het mogelijke bewustzijn van het internet.
Bewustzijn heeft volgens mij te maken met begrip, met iets wat lijkt op een vrije wil, met keuzes kunnen maken. Kan het internet keuzes maken? Ja, als we bedenken dat het functioneert zonder dat het continu orders krijgt van bovenaf. Maar het internet reageert toch op de orders die wij gebruikers het geven? Dat doet ons brein ook. Ook wij volgen op wat onze neuronen ons vertellen. Als de neuronen sterven, sterft ook ons bewustzijn. Hmmm, moeilijk.
Als je een neuron zou vragen of het brein ooit bewustzijn zou kunnen krijgen, dan zou het waarschijnlijk zeggen van niet. Het neuron heeft namelijk nog nooit het idee gehad onderdeel te zijn van een zelfstandig opererend brein. En het internet? Dat is slechts het systeem dat de kattenfilmpjes distribueert … zolang wij domme kattenfilmpjes blijven sturen.
Voor hun theatervoorstelling ÜBERMENSCH zijn Rutger en Walter op zoek naar de ultiem maakbare mens. Deze columns vormen het verslag van hun zoektocht.
Heeft het internet bewustzijn? http://t.co/jGlaAAJlgR